محفل دیدار و گفت‌وگو با «الیاس علوی»، شاعر مهاجر افغانستانی به همت مجله بخارا دیروز پنجشنبه، ۱۱ عقرب در تهران و با حضور «رهنورد زریاب»، «یامان حکمت»، «منوچهر فرادیس» مدیر انتشارات زریاب و شاعران و نویسندگان افغانستان و ایران، برگزار شد.

دکتر یامان حکمت در محفل دیدار و گفتگو با الیاس علوی : شعر الیاس شعر جان‌داری است. اگرچه انتقادات زیادی برایش وجود دارد، این‌که گاه شعرش را خیلی به نثر نزدیک می‌کند و گاه خیلی عاطفی‌ست، اما از طرفی می‌بینیم شعرهای عمیقی هستند.

 الیاس علوی، در این محفل ضمن تشکر از زحمات آقای دهباشی گفت: حضورم در افغانستان بسیار اندک بوده و آشنایی با هنرمندان کشور کم است. از جناب دهباشی عزیز، بسیار سپاس‌گزارم و افتخار می‌کنم که در این جمع هستم.

 وی افزود: شخصا در مورد تئوری شعر هیچ دانش عمیقی ندارم و برخی شعرها به شدت احساسی می‌شوند و شخصا نمی دانم که چطور هست و گاهی شعری شروع می‌شود و ممکن است که راه دیگری را برود.

علوی تصریح کرد: کتاب «من گرگ خیال‌بافی هستم» حدود ده سال پیش در ایران منتشر شد و عزیزان و بزرگانی همچون حافظ موسوی و شمس لنگرودی در چاپ آن همت کردند و من شخصا از این دو عزیز سپاس‌گزاری می‌کنم.

دکتر یامان حکمت نیز در این محفل به سخنرانی پرداخت و گفت: صحبت در مورد الیاس، بسیار سخت است. مطالعات من بیش‌تر در مورد شعر افغانستان است. یعنی شعری که در خود بستر فرهنگی افغانستان اتفاق می‌افتد؛ چه در بخش شعر و چه داستان و چه حوزه‌های دیگر. تخصص من از جمله نشانه‌شناسی، اما شعر الیاس علوی و برخی دیگر از شاعران را که سال‌هاست در فضای هنری و ادبی افغانستان، نفس نمی‌کشند، مربوط به شعر افغانستان نمی‌دانم. یعنی حداقل برای حوزۀ بزرگ‌تری هستند و آن‌جایی که به زبان فارسی دری می‌نویسند؛ مربوط به حوزۀ ادبیات فارسی دری اند و نه لزوما با دسته‌بندی شعر شاعر افغانستانی. به اعتبار این‌که الیاس علوی در افغانستان متولد شده است، نمی‌توان شعرش را در آن چهارچوب فرهنگی بررسی کرد و توضیح داد.

وی در ادامه به بررسی فضای کنونی شعر افغانستان و مغفول‌ماندن شعر آزاد در این کشور پرداخت و اظهار داشت: من شعر الیاس را از شعر افغانستان جدا می‌کنم، اما اکنون می‌خواهم در مورد شعر افغانستان سخن بگویم. از آن‌جا که شعری که آقای علوی کار می‌کنند در حوزۀ شعر آزاد است، باید بگویم که شعر آزاد در افغانستان هنوز تکلیفش با خودش روشن نیست. شعر آزاد افغانستان، قابلیت جریان‌شناسی ندارد. به جز دهۀ شصت که جریان پررنگی از شعر آزاد را در افغانستان داریم که البته دلایلش هم برای ما مشخص است و آن این بود که شعر آزاد آن‌جایی که باید می‌تپید، امکان رشد آن‌چنانی نداشت و در سیطرۀ چپ‌ها و کمونیست‌ها بود و چه در دهۀ هفتاد  که همیشه جنگ بود و بعد از طالبان هم ما شعر آزاد درخشانی نداشتیم.

دکتر حکمت، در بخشی از سخنانش شعر الیاس علوی را در گروه بوطیقای معتدل شعر فارسی، دسته‌بندی کرد و چنین گفت: شعر الیاس علوی را در بوطیقای معتدل شعر فارسی می‌توان دسته‌بندی کرد. شعری که بسیاری از شاعران ما در آن حوزه فعالیت دارند. شعری که اگر بخواهیم امروز حداقل در برابر یک جریان دیگر قرار دهیم، جریان شعر دهۀ هفتاد است که نقطۀ مقابل آن را می‌توان بوطیقای رادیکال شعر فارسی نام نهاد. شعر الیاس علوی، در آن حوزه رشد کرد و ما می‌دانیم عمدتا حوزه‌ای است که بهترین آثار ادبیات هر کشوری در همین بخش بوطیقای معتدل خوانده می‌شوند و تأثیرگذارند.

وی تاکید کرد: بوطیقای معتدل شعر فارسی دری در دهۀ هشتاد و نود چه در جای آگاهانه و تئوریک و در چه بخش‌های ناآگاهانه، خود را با مناسبات شعر دهۀ هفتاد تعریف کرده است و حداقل سعی کرده، تکلیفش را مشخص کند تا خوانده شود.

یامان حکمت، گفت: شعر الیاس در این بخش منتشر شده و در این حوزه هم خوانده شده است، ولی چون الیاس این شعرها را در ایران نوشته و به‌عنوان یک مهاجر، سختی‌ها و محرومیت‌هایی را در مشهد دیده، درد یک انسان مهاجر و بی‌سرزمین را در  اشعارش می‌آورد و آن اندوه و مسائلی که در آثارش وجود دارد، از آن‌جا نشئت می‌گیرد که آدمی در جایی قرار ندارد و الیاس را تبدیل به آدم خلاقی می‌کند که هنرش را برداشته و بین مرزها چرخ می‌زند: از افغانستان به مشهد، از مشهد به تهران و جای دیگر و بعد استرالیا. او یک آدم بی‌قرار است که مدام جانش عوض می‌شود و آن بی‌قراری از بین نمی‌رود.

دکتر حکمت: افزود: شعر الیاس شعر جان‌داری است. اگرچه انتقادات زیادی برایش وجود دارد، این‌که گاه شعرش را خیلی به نثر نزدیک می‌کند و گاه خیلی عاطفی‌ست، اما از طرفی می‌بینیم شعرهای عمیقی هستند.

علی دهباشی،سردبیر مجله بخارا در این محفل به بخش‌هایی از زندگی‌نامه الیاس علوی، اشاره کرد و گفت : «الیاس علوی» در ولایت دایکندی افغانستان، به دنیا آمد. به دلیل جنگ‌های داخلی، در کودکی با خانواده‌اش به ایران، مهاجر شد. علوی، در اواخر سال ۲۰۰۷ به استرالیا مهاجرت کرد و ساکن شهر آدلاید است.

تاکنون سه مجموعه شعر از او منتشر شده است. اولین مجموعه شعر او «من گرگ خیال‌بافی هستم» در سال ۱۳۸۷ توسط نشر «آهنگ دیگر» (چاپ پنجم در سال ۱۳۹۴ توسط نشر نیماژ)  در تهران به چاپ رسید.

مجموعه شعر «بعضی زخم ها» در سال ۱۳۹۰ در کابل و «حُدود» در سال  ۱۳۹۳ توسط نشر «نیماژ» در تهران، به چاپ رسید.

علوی، در چندین فستیوال شعر برگزیده شده که  از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد: جایزه بین‌المللی شعر صلح سیمرغ (۱۳۹۳)، سومین دوره جایزه شعر خبرنگاران (سال ۱۳۸۷ شمسی –تهران)، کتاب شعر جوان ایران ( ۱۳۸۷ شمسی-تهران) شب‌های شهریور (۱۳۸۳ -۱۳۸۵) و جشنواره قندپارسی (شعر جوان افغانستان۱۳۸۴ و ۸۵).

علوی همچنین با مجله «درّدری» و «خط ّسوم» طی ده سال گذشته همکار هنری بوده است. وی دوره فوق‌لیسانس خود را در رشته هنرهای زیبا در دانشگاه جنوب استرالیا، به پایان رسانیده و تاکنون ۷  نمایشگاه انفرادی و بیش از ۲۰  نمایشگاه گروهی برگزار کرده است.

گفتنی‌ست که در این محفل، الیاس علوی، به خوانش اشعارش پرداخت و به سوالات حاضرین، پاسخ داد.